بررسی تغییرات فصلی کیفیت آب رودخانه کارون با استفاده از تحلیل‌های مولفه و فاکتور اصلی

یکی از مهمترین موارد در ارزیابی تغییرات آلودگی رودخانه‌ها در اثر ورود منابع کانونی و غیرکانونی آلاینده‌ها، بررسی تغییرات فصلی کیفیت آب این منابع می‌باشد. استفاده از روش‌های آماری چندمتغیره مانند آنالیز مولفه اصلی (PCA)(1) و آنالیز فاکتور اصلی (PFA)(2) یکی از مؤثرترین روش‌های بررسی این تغییرات است. در این تحقیق، جهت مشخص نمودن پارامترهای کیفی که از اهمیت بیشتری در تغییرات فصلی کیفیت آب رودخانه کارون برخوردارند، از دو روش PCA و PFA استفاده شده است. به این منظور، اطلاعات مربوط به ٩ پارامتر فیزیکی- شیمیایی آب این رودخانه در ٥ ایستگاه پایش کیفی طی سال‌های 1379 تا ١٣٨٢ مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل نشان داد که پارامترهای کیفی تأثیرگذار و مهم در فصول مختلف سال با یکدیگر یکسان نبوده و متفاوت است. در فصل بهار تنها دو پارامتر هدایت الکتریکی و کدورت آب از اهمیت بالایی برخوردار بودند.‎ در حالی که، تعداد پارامترهای کیفی تأثیرگذار در فصل زمستان به 5 پارامتر هدایت الکتریکی، نیترات، اسیدیته، درجه حرارت آب و کل مواد جامد محلول آب افزایش می‌یافت. این پارامترها برای فصل تابستان شامل اکسیژن‌خواهی شیمیایی، هدایت الکتریکی و کل مواد محلول آب و برای فصل پاییز عبارت از اکسیژن‌خواهی بیوشیمیایی 5 روزه، نیترات، اسیدیته و کل مواد محلول آب بوده است. روش ارایه شده در این تحقیق می‌تواند ابزاری مناسب را جهت بررسی تغییرات کیفی منابع آب در دسترس مدیران در مواردی که با حجم زیادی از اطلاعات ثبت شده کیفی در یک سیستم آبی روبرو باشند، قرار دهد.